Góp ý dự thảo “Hướng dẫn về đăng ký và cấp mã số cơ sở nuôi chim yến”

Để xuất khẩu được tổ yến Việt Nam sang Trung Quốc theo đường chính ngạch, cần phải hoàn thiện các thủ tục xuất khẩu, mà trước hết là cấp mã số cho nhà nuôi chim yến.

Trong Nghị định thư xuất khẩu chính ngạch sản phẩm tổ yến sang Trung Quốc, yêu cầu sản phẩm tổ yến xuất khẩu phải có sự giám sát theo chuỗi sản phẩm, có thể truy xuất nguồn gốc từ gây nuôi, khai thác, sơ chế, chế biến, bảo quản, đóng gói, ghi nhãn đến sản phẩm cuối cùng, đáp ứng yêu cầu kiểm soát chất lượng, an toàn dịch bệnh, an toàn thực phẩm.

Cục Chăn nuôi đang lấy ý kiến các địa phương, hiệp hội, doanh nghiệp, chuyên gia… để hoàn thiện và sớm ban hành hướng dẫn về đăng ký và cấp mã số cơ sở nuôi chim yến.

Việc sớm ban hành hướng dẫn về đăng ký và cấp mã số cơ sở nuôi chim yến cũng đang được các địa phương và doanh nghiệp mong đợi để có thể sớm bắt tay vào xuất khẩu chính ngạch tổ yến sang Trung Quốc. Nhiều doanh nhân ngành yến bày tỏ mong muốn có thể xuất khẩu chính ngạch những lô hàng tổ yến sang Trung Quốc ngay trong năm nay.

Quản lý hoạt động chăn nuôi bằng cơ sở dữ liệu quốc gia, trong đó có nhà dẫn dụ chim yến, để giúp cho cơ quan quản lý Nhà nước từ Trung ương đến địa phương cập nhật được tình hình chăn nuôi trong phạm vi toàn quốc nhanh và chính xác là điều nên làm. Tuy nhiên, việc 3 lần xác nhận từ địa phương đến Trung ương (UBND cấp xã, Chi cục Chăn nuôi Thú y và Cục Chăn nuôi), để được cấp phải phát sinh nhiều thủ tục hành chính, dẫn đến tình trạng có nơi không đăng ký hoặc phát sinh tiêu cực.

Đăng ký cấp mã định danh cho cơ sở chăn nuôi hay nhà yến do chủ cơ sở đề nghị và địa phương cấp mã (Quyết định 124/2004/QĐ-TTg), không phải Cục Chăn nuôi. Việc cấp mã định danh cho cơ sở chăn nuôi hay nhà yến không chỉ phục vụ cho việc xuất khẩu, mà khi đã tham gia chăn nuôi, có sản phẩm hàng hóa phải đăng ký và được cấp mã để phục vụ cho việc truy xuất nguồn gốc sản phẩm, phục vụ cho việc quản lý.

Để xuất khẩu tổ yến, các cơ sở sơ chế và chế biến tổ yến đăng ký với Cục Thú y và Tổng cục Hải quan Trung Quốc, trong đó cơ sở này phải có danh sách nhà yến theo mã định danh đã đăng ký. Không có việc đình chỉ, hủy bỏ mã định danh cơ sở chăn nuôi hoặc nhà yến. Nếu cơ sở vi phạm, cơ quan quản lý sẽ xử phạt như quy định. VFAEA cho rằng, theo Luật Chăn nuôi, nếu hướng dẫn cấp mã định danh cho nhà yến thì các đối tượng nuôi khác cũng nên được hướng dẫn.

Vấn đề an toàn dịch bệnh và an toàn thực phẩm được Cục Thú y, Chi cục Thú y giám sát thường xuyên và định kỳ để cấp giấy chứng nhận, giấy kiểm dịch theo quy định của pháp luật về thú y và quy định trong Nghị định thư, đồng thời các tổ chức được chỉ định giám sát và cấp chứng nhận tiêu chuẩn HACCP về hệ thống quản lý an toàn thực phẩm.

Theo Điều 7 của Nghị định thư và các điều có liên quan quy định, các cơ sở chế biến tổ yến xuất khẩu phải thiết lập hệ thống truy xuất nguồn gốc sản phẩm từ nhà nuôi yến. Thông tin phục vụ cho truy xuất nguồn gốc là những hoạt động, quy trình vận hành, thu hoạch, sơ chế… cần có phần mềm chuyên dụng và cấp mã QR cho mỗi sản phẩm truy xuất được nguồn gốc theo dọc chuỗi (cơ sở dữ liệu quốc gia không thực hiện được cấp mã QR cho sản phẩm). Theo Luật Chăn nuôi và các văn bản hướng dẫn hiệu lực từ 1-1-2020, nhiều doanh nghiệp sơ chế, chế biến yến đã xây dựng mã định danh cho các nhà yến sản xuất theo chuỗi và đã có mã QR.

Việc cấp mã định danh cho nhà yến là do địa phương thực hiện, cơ quan quản lý tại địa phương có trách nhiệm tổng hợp và tích hợp vào cơ sở dữ liệu quốc gia do Cục Chăn nuôi quản lý. Phần mềm truy xuất nguồn gốc sản phẩm của các doanh nghiệp đã có mã định danh (Quyết định 124/2004/QĐ-TTg) cũng được tích hợp vào cơ sở dữ liệu quốc gia, phục vụ công tác quản lý Nhà nước.

Theo hướng dẫn của dự thảo, một sơ sở chăn nuôi nếu nuôi heo, gà, vịt, trâu, bò, yến… cấp mỗi vật nuôi 1 mã định danh là không phù hợp. Mỗi cơ sở chăn nuôi chỉ cấp 1 mã định danh (có thể nuôi nhiều đối tượng khác nhau). Cục Chăn nuôi sẽ quản lý cơ sở dữ liệu quốc gia về chăn nuôi, kiểm tra, giám sát các điều kiện theo chức năng nhiệm vụ.

Yến sào Việt Nam đang được đánh giá cao tại thị trường Trung Quốc và đây là thị trường rất tiềm năng. Ông Vũ Cường – Cục Chất lượng chế biến và Phát triển thị trường (Bộ NN&PTNT), thị trường yến sào thế giới ước khoảng 5 tỷ USD với tổng sản lượng khoảng 2.800 tấn. Trung Quốc là thị trường NK yến sào lớn nhất thế giới (chiếm 82% thị phần). Hàng năm Trung Quốc NK trên 2.000 tấn. Việt Nam đứng cuối về sản lượng trong 4 nước được XK chính ngạch yến sào vào Trung Quốc với 120 tấn, sau Indonesia (khoảng 1.600 tấn), Malaysia (590 tấn), Thái Lan (390 tấn). Ngoài ra, còn nhiều quốc gia chưa XK chính ngạch vào Trung Quốc như: Philippines, Campuchia, Myanmar.

Cả nước có 42/63 tỉnh, thành nuôi chim yến và số lượng nhà yến trên toàn quốc tăng rõ rệt trong những năm qua. Nếu như năm 2017, cả nước chỉ có hơn 8.000 nhà yến thì đến năm 2021 có đến 22.363 nhà nuôi yến, và năm 2022 tăng lên 23.665 nhà yến. Các tỉnh phía Bắc nuôi ít (chỉ chiếm 0,85%) do khí hậu lạnh về mùa đông không phù hợp nuôi chim yến. Nhiều nhất là ở các tỉnh Đồng bằng Sông Cửu long (ĐBSCL).